Uitdagingen én kansen voor HZPC in China

Met zo’n 4.000 strekkende kilometer lang en breed is China enorm groot. Beelden die we zien uit het land zijn vaak indrukken van grote steden, bijvoorbeeld tijdens evenementen zoals de Olympische Spelen. Maar in het binnenland worden de aardappelen geteeld. Ton Frijters pioniert namens HZPC al vijftien jaar in China. Al is pionieren niet meer het goede woord. “HZPC is een begrip aan het worden in China, het heeft een goed imago opgebouwd. Vooral dankzij de kwaliteit van de rassen. In het begin voor de fritesindustrie met de Innovator en later de Ivory Russet, maar nu ook in de versmarkt, met rassen als Colomba en Lucinda.”

Ton: “HZPC is de eerste buitenlandse veredelaar die echt investeert in het land. Dit begon in 2007 toen grote fastfoodketens hun global standard (kwaliteitsniveau) ook toepasten in China. Omdat ze hier witvlezige aardappelen zijn gewend, groeit de vraag naar de Ivory Russet als vervanger van de Russet Burbank. Want het Chinese teeltseizoen is eigenlijk te kort voor dit oude ras.” Ivory Russet kende aanvankelijk een moeizame start, maar toen het ras onder specifieke teeltomstandigheden in grotere velden werd geteeld, bleek al snel de meerwaarde. Langzaam maar zeker worden de rassen Shepody en Russet Burbank vervangen door Innovator en Ivory Russet. Het grootste gedeelte van de aardappelen die gebruikt worden door de fritesindustrie (fastfoodketens) is inmiddels afkomstig van de Innovator en, in toenemende mate, de Ivory Russet.

De fritesindustrie in China is groot en groeit harder dan fritesindustrieën in de rest van de wereld. Toch is die nog klein vergeleken met de Chinese versmarkt. Ton: “Om je een indruk te geven: de fritesindustrie is maar 1% van de markt. De rest is versmarkt.” In het binnenland spelen vooral de kleine restaurantjes een grote rol in deze markt. Want Chinezen eten bijna nooit thuis. 

De aardappelen worden op grote wholesale markets verhandeld. “Hier zie je dat de vraag verschuift. Handelaren willen zich onderscheiden. Bijvoorbeeld door het uiterlijk of het wassen van aardappelen. Het helpt dan wanneer gewassen aardappelen er goed uitzien, zoals Lucinda en Colomba.” Ook worden er soms slimme trucs uitgehaald om de aardappelen verser te doen lijken. Zo zijn aardappelen uit het zuiden (winterteelt) populair in het voorjaar, herkenbaar aan de zuidelijke rode aarde die aan de knollen kleeft. Handelaren uit het noorden ‘wassen’ hun oudere aardappelen dan in rode aarde, waardoor deze aantrekkelijker zijn. 

De overheid stimuleert aardappelen als voedsel. Aardappelen leveren de meeste voedingsstoffen op per vierkante meter land en hebben minder water nodig dan bijvoorbeeld tarwe of rijst. “In China zijn aardappelen echter geen maaltijddrager, zoals in Europa. Chinezen beschouwen aardappelen als groente. Om de bevolking toch meer aardappelen te laten eten, verbergt men ze in gerechten, zoals in wokgerechten met noodles of met behulp van aardappelvlokken.' 

De markt van kleine restaurantjes heeft de afgelo-pen tijd door coronamaatregelen een enorme knauw gekregen. Door de vele lockdowns en quarantaine-maatregelen was een restaurantbezoek onmogelijk. Veel van de kleine restaurantjes zijn door gebrek aan klanten gesloten. Ton verwacht echter dat de kleine restaurantjes snel weer operationeel zijn, nu de coronamaatregelen abrupt zijn losgelaten.

“De bewegingsvrijheid van mensen is door het overheidsbeleid tegen corona al jaren behoorlijk ingeperkt. Telers en producenten merken dit ook. Van hen werd verwacht dat ze zo veel mogelijk thuiswerkten. En bij producenten werkten en woonden mensen maandenlang op de fabriek, in een zogenaamde closed loop.” En ondanks het belang van aardappelen, werden aardappeltransporten uit vrees voor besmetting bij binnenlandse grensovergangen tegengehouden, wanneer ze uit een gebied kwamen waar corona was geconstateerd. Toch zijn mensen er meestal gelaten onder, merkt Ton: “Er is een lage vaccinatiegraad en ze vertrouwen dat de overheid het beste met hen voor heeft. En vergis je niet in de groei die China de afgelopen decennia heeft doorgemaakt. De armoede is enorm afgenomen. Mede dankzij het overheidsbeleid.”

Ton is door de coronamaatregelen minder vaak in China geweest dan voorheen. Waar hij eerst twee weken per maand China afwisselde voor Nederland, was hij tijdens de pandemie twee keer per jaar twee maanden in China. “Het werd voor mij ook steeds lastiger om te werken. Het zerotolerance beleid van de Chinese overheid gaf teveel beperkingen. Vorig jaar zat ik bij elkaar 52 dagen in quarantaine, dat werd te gek.”

In de afgelopen tijd neemt de roep van de bevolking om de maatregelen te versoepelen toe. Ton verwacht dat dit straks ook zal gebeuren. Daarom kijkt hij alvast vooruit. “De vraag naar sterkere rassen zal ook hier toenemen. Men ziet dat de opbrengst van HZPC-rassen hoger is dan lokale rassen en dat deze rassen bestand zijn tegen diverse weersinvloeden. Dit is belangrijk, want in China hadden ze afgelopen seizoen ook te maken met slecht weer. In noordelijke teeltgebieden kenden ze in het begin van het jaar een lange koude periode, stonden de velden in juli onder water door zware neerslag en werden ze eind augustus overvallen door zware nachtvorst. Al met al zorgde dit voor 20 tot 30% minder opbrengst.”

Hoe de wereld in China er volgend jaar uitziet is niet bekend. “Het zal voor een groot deel afhangen van de nieuwe kaders die de overheid stelt. In oktober 2022 is het partijbeleid vastgesteld dat volgend jaar vertaald wordt naar regeringsbeleid. Dan zullen we weten hoe we samen met lokale partners en overheden weer nieuwe importlijnen mogen of kunnen opzetten. Zodat we Chinese telers van nieuwe ziektevrije plantjes van topkwaliteit kunnen voorzien, want import van pootgoed is niet toegestaan.”

Wanneer de importlijnen in orde zijn, kunnen nieuwe rassen in China vlot geïntroduceerd worden. “Omdat miniknollen zo goedkoop zijn, teelt men maar één generatie pootgoed voor de teelt van consumptie.

”Ton: “China is een bijzonder land. Er gebeurt veel. De ontwikkelingen volgen zich in razendsnel tempo op. Om het te geloven moet je er zelf een keer zijn geweest.”